شب ششم سخنرانی آیت‌الله عابدینی نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه قزوین دوشنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ در رواق امام خمینی (ره) آستان مقدس حضرت علی‌بن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) برگزار شد. نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در ششمین جلسه سخنرانی ماه مبارک رمضان در حرم امام‌رضا (ع) گفت: بهترین دعا آن است که از یک سینه پاک بیرون بیاید، سینه‌ای که پر از کینه باشد، سینه‌ای که دشمنی و عداوت بندگان خدا در آن باشد، سینه‌ای که شرک و قصد گناه در آن باشد، اگر با چنین سینه‌ای دعا کنیم به جایی نمی‌رسد، با سینه پاک و قلب باتقوا دعا کنید تا به اجابت برسد.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در ششمین جلسه سخنرانی ماه مبارک رمضان که در رواق امام خمینی (ره) حرم امام رضا (علیه‌السلام) برگزار شد، اظهار کرد: خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ»، خدا در این آیه ما را به دعا دعوت می‌کند.
خدا همان‌طور که ما را به روزه دعوت کرده و روزه می‌گیریم، ما را به نماز دعوت کرده و نماز می‌گزاریم، ما را به حج دعوت کرده و ما در صورت استطاعت به حج مشرف می‌شویم، این‌ها همه دعوت خداست و دعوت‌نامه دارند، حال برخی بنده‌ها معرفت دارند و وقتی خدا آن‌ها را به چیزی دعوت می‌کند، دعوت خدا را کنار نمی‌گذارند و با افتخار می‌پذیرند، برخی‌ها نیز به دعوت خدا بی‌اعتنایی می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین دعوت‌های خدا دعوت به دعاست، خداوند فرموده که من مجلسی را تدارک دیده‌ام و سفره‌ای به‌نام دعا را پهن کرده‌ام، بر سر این سفره بنشینید تا تغذیه شوید و از این موهبت‌های الهی استفاده کنید.
خداوند در آیه 60 سوره غافر می‌فرماید «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ»، یعنی (و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم)، مگر می‌شود خدا بگوید مرا صدا کنید من جواب شما را خواهم داد، اما وقتی او را صدا کردیم کاری به کار ما نداشته باشد؟
ممکن است بنده‌ها در وعده‌های خود تخلف کنند، اما خدا در هیچ وعده‌ای تخلف نمی‌کند، چنین خدایی به ما می‌گوید اگر دعا کنید من جواب شما را خواهم داد، ما باید خوشحال و امیدوار شویم و درهای بسته را به روی خود باز ببینیم.
خداوند در آیه 186 سوره بقره به پیغمبر پیغام داد و فرمود «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ»، یعنی (هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، بگو یقیناً من نزدیکم، دعای دعا کننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می‌کنم؛ پس باید دعوتم را بپذیرند و به من ایمان آورند، تا به حقّ و حقیقت راه یابند و به مقصد اعلی برسد)، به این معنا که خدا به پیامبر (ص) گفت ای رسول من اگر بندگان من در این ماه رمضان مرا از تو جویا شدند، من همین جا هستم، تصور نکنند حتماً باید به مکه بروند تا خدا صدای آن‌ها را بشنود، اگر در هر کجا خدا را صدا بزنند، همان جا خدا جواب آن‌ها را خواهد داد.
این فرمایش خدای متعال چقدر به ما امید می‌دهد و دلخوشی برای ما ایجاد می‌کند، خداوند فرمود «فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ»، یعنی (یقیناً من نزدیکم، دعای دعا کننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می‌کنم).
خداوند فرمود «فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ»، یعنی (باید دعوتم را بپذیرند و به من ایمان آورند، تا به حقّ و حقیقت راه یابند و به مقصد اعلی برسد)، خداوند به پیغمبر فرمود به مردم بگو از من درخواست کنند و به من اعتماد کنند، هیچ دعایی بی اثر نیست، منتها گاهی دعاهای ما کودکانه است، گاهی چیزی را از خدا می‌خواهیم، چند روز بعد متوجه می‌شویم که اشتباه کرده‌ایم و خواستار چیز دیگری می‌شویم.
آن دعایی که به صلاح ما نباشد، خدا چنین دعایی را می‌گیرد و به جای آن یک چیزی را به ما می‌دهد که صلاح ماست، این همان است که ما گاهی تصور می‌کنیم دعایمان مستجاب نشده است، آن چیزی که به مصلحت ماست مستجاب می‌شود، خدا خیر من و شما را بهتر از خودمان می‌داند، بنابراین دعایی وجود ندارد که مستجاب نشود.
البته گاهی هم ما کارهایی می‌کنیم که دعایمان مستجاب نشود، از ناحیه خدا حتماً دعاها مستجاب می‌شوند، اما آنجایی که ماها مشکل داریم خدا می‌گوید مشکلت را برطرف کن تا دعای تو بالا برود، اگر مشکلت برطرف شود دعایت اجابت می‌شود.
حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) فرموده‌اند ای مردم، سلاح انبیاء که با آن کارهایشان پیش می‌رفت را داشته باشید، از حضرت سؤال کردند سلاح انبیاء چیست؟ حضرت فرمود پیغمبران با دعا کارهایشان را پیش می‌بردند، اینکه بگوییم قشون، لشگرها، سلاح‌های جنگی پیشرفته یا مال و اموال زیاد داشتند، این گونه نبوده است، معمولاً انبیاء فقیر بوده‌اند، اما دعا داشتند، با دعا کارشان پیش می‌رفت.
رسول اکرم (ص) فرمودند دعا سلاح مؤمن و ستون دین است، یعنی همان طور که نماز ستون دین است، دعا هم ستون دین است، جالب این است که ما در نماز هم جملات دعایی داریم، برای مثال «اهدنا الصراط المستقیم» دعاست، در قنوت هم دعا می‌خوانیم، صلوات‌هایی که در نماز می‌فرستیم دعاست.
امام رضا (ع) در ادامه فرمودند زمین و آسمان با دعا روشن می‌شود، نور آسمان‌ها و زمین دعاست.
حال ببینیم چگونه دعا کار انبیاء را پیش برده است؟ دختران شعیب گوسفندان خود را آورده بودند به آن جایی که آب بود، آنجا یک سرازیری شیب‌دار بوده که گوسفندان باید از آن پایین می‌رفته و آب می‌خوردند و مجدداً بالا می‌آمدند، چوپان‌های قوی هیکل گله‌های خود را به آنجا آورده بودند و آب می‌دادند، دختران شعیب هم گله خود را آورده بودند آب بدهند.
دختران شعیب در مقابل چوپان‌های قوی هیکل نمی‌توانستند کار خود را پیش ببرند، حضرت موسی (ع) از راه رسید، در آن زمان حضرت موسی (ع) تنها، مجرد، فقیر، بی‌خانمان و تحت تعقیب از سوی فرعونیان بود، حضرت موسی (ع) وقتی شرایط دختران شعیب را دید، به کمک آن‌ها رفت، خود را به خطر انداخت، گوسفندان را برد و آب داد و سپس دختران شعیب را به همراه گوسفندان‌شان به طرف محل راهی کرد.
حضرت موسی (ع) در آن هنگام گرسنه بود، به زیر درختی رفت و شروع به مناجات با خدا کرد و گفت خدایا من بنده تو هستم، یک لقمه نان به من بده.
دختران شعیب به منزلشان رفته و برای پدرشان تعریف کردند که یک جوانمردی آمد و کار ما را راه انداخت، فوراً شعیب دخترانش را مأمور کرد و گفت بروید او را بیاورید، دختران شعیب به محل موردنظر برگشتند و موسی (ع) را یافتند و او را به منزل بردند، شعیب خیلی از موسی (ع) خوشش آمد و به او پیشنهاد داد که می‌توانی با یکی از دخترانم ازدواج کنی، منزل و کار هم داری، دیگر هیچ کس نمی‌تواند تو را تعقیب کند.
یعنی حضرت موسی (ع) با یک جمله دعایی، هم گرسنگی‌اش برطرف شد، هم ازدواج کرد، هم مسکن و شغل پیدا کرد، بنابراین دعا سلاح مؤمن و سلاح انبیاء است.
وقتی خدای متعال به موسی (ع) فرمود به سوی فرعون برو، این طغیان کرده و گردن‌کلفتی می‌کند و می‌گوید من پروردگار بلندمرتبه شما هستم، این به معنای غلط‌گویی و سرکشی است؛ موسی (ع) در چنین شرایطی نگفت خدایا من که کسی را ندارم، فقط یک برادر همراه من است، فرعون آن همه لشگر و نیرو دارد، فوراً از خدا درخواست کرد و گفت خدایا حال که می‌گویی برو وسایلش را هم به من بده.
وسایلش چه بود؟ مطابق آیات 25 تا 28 سوره طه، موسی (ع) به خدا گفت «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي، وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي، وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي، يَفْقَهُوا قَوْلِي»، یعنی (پروردگارا سینه‌ام را گشاده گردان، کارم را برای من آسان ساز، از زبانم گره بگشای تا سخنم را بفهمند).
موسی (ع) به خدا گفت خدایا به من شرح صدر بده، آدم اگر تنگ‌نظر باشد در خانواده‌اش هم گرفتار می‌شود، تنگ نظر کسی است که برای مثال یک پسرش را خیلی تحویل می‌گیرد و کاری به بقیه ندارد، تنگ‌نظر یعنی کسی که فقط یک چیز برایش مهم است و به همه شئونات خانواده و زندگی توجه نمی‌کند.
تنگ‌نظر کسی است که در دنیا فقط منافع شخص خود و خانواده‌اش را می‌بیند، منافع ملی، شرایط اجتماعی و مسائل دینی برایش اهمیت ندارد، تنگ‌نظر کسی است که فقط قوم و خویش خود را می‌بیند، همه آدم‌ها را نمی‌بیند، مستضعفان عالم را نمی‌بیند که خدا سفارش آنان را کرده است، مسلمانان جهان را نمی‌بیند که خداوند و پیغمبر (ص) حامی آنان هستند، چنین کسی تنگ‌نظر است.
آدم ترسو تنگ‌نظر است، موسی (ع) دعا می‌کند و می‌گوید خدایا کاری کن من وسعت نظر داشته باشم، یعنی بچگانه فکر نکنم و فکرم بزرگ باشد، همه را ببینم، حامی همه مخلوقات تو شوم.
موسی (ع) از خداوند درخواست شرح صدر کرد، درباره پیغمبر (ص) خدا در آیه 1 سوره شرح می‌فرماید «أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ»، یعنی (آيا براى تو سينه‌ات را نگشادهايم)، یعنی پیغمبر ما پیش از آن که دعا کند خدا به او شرح صدر داده بود، شرح صدر همان است که امام (ره) داشت و رهبر ما دارند.
در روزهای اخیر که رهبر معظم انقلاب راجع به بی‌حجاب‌ها صحبت می‌کرد، فرمودند اکثر این بی‌حجاب‌ها نمی‌دانند چه کسانی باعث شدند این‌ها به این ورطه بیفتند و نمی‌دانند چقدر از بی‌حجابی ضرر می‌کنند، یعنی برای آن‌ها ارزش قائل شد و گفت اگر آن‌ها متوجه باشند این کار را نمی‌کنند، البته برخی از بی‌حجاب‌ها هتاک هستند، آن‌ها حسابشان با بقیه فرق می‌کند.
بنابراین موسی (ع) گفت موسی (ع) به خدا گفت به من شرح صدر بده و کار مرا آسان کن، کاری کن که زبانم رسانه من باشد، کاری کن اطلاعاتی که من می‌خواهم انتشار بدهم به همه جا برسد، آن‌هایی که حرف‌های مرا می‌فهمند متوجه شوند من می‌خواهم چه بگویم.
خداوند در پاسخ موسی (ع) فرمود دعا کردی، همه درخواست‌های تو اجابت شد، دعا سلاح انبیاء و مؤمنین است، خدا هم گفته دعا کنی اجابت می‌کنم.
در جای دیگری هم، موسی (ع) با یارانش از دست فرعون فرار می‌کردند، به رود نیل رسیدند، یارانش نگران بودند و گفتند الان فرعونیان ما را می‌گیرند، موسی گفت ما خدا را داریم، خدا از ما حفاظت می‌کند، موسی (ع) با عصا به دریا زد، دریا شکافته شد و راه باز شد.
فرعونیان از راه رسیدند، آن‌ها هم وارد شدند به همان راهی که باز شده بود، وقتی به وسط آب رسیدند، آب بر روی سر آنان ریخت و غرق شدند، موسی و یارانش نجات پیدا کردند، این‌ها نمونه‌ای از این بود که گفته می‌شود دعا سلاح انبیاء و سلاح مؤمن است.
رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند من نتیجه دعای پدرم ابراهیم (ع) هستم؛ ابراهیم (ع) دعا کرد که خدایا در میان کسانی که اطراف مکه می‌آیند پیغمبری از جنس خودشان مبعوث کن؛ پیغمبر اسلام (ص) هم در پی همین دعا مبعوث شد.
نتیجه بی‌اعتنایی به دعا این می‌شود که خدا هم به بنده بی‌اعتنا باشد، خداوند فرمود اگر دعا نکنید خدا با شما چکار دارد؟ در این صورت خدا به شما اهمیتی نمی‌دهد.
اگر یک اشکی نریزیم و التماسی نکنیم، خدا با ما کاری ندارد و به ما اهمیتی نمی‌دهد، یعنی نیازمند می‌مانیم و باید در ظلمات و تاریکی روزگار بگذرانیم، بنابراین اگر دعا نکنیم خدا برای ما اهمیت قائل نمی‌شود، اما اگر دعا کنیم خدا به ما نگاه می‌کند.
در اهمیت دعا، از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند بلایی که می‌خواهد نازل شود، با دعا این بلای قطعی از شما دور می‌شود، برای مثال خدای نکرده یک تصادف یا زلزله می‌خواهد پیش بیاید، وقتی دعا می‌کنیم خدا کاری می‌کند که بلا از آدم دور شود.
امام صادق (ع) در ادامه فرمود زیاد دعا کنید، هر رحمتی می‌خواهد برای شما بیاید باید برای آن دعا کنید و هر نیازی که دارید و می‌خواهید پیروز شوید، با دعا به سراغ آن بروید، هیچ چیزی از طرف خدا روزی انسان نمی‌شود، مگر اینکه دعا کند، هیچ دری نیست که زیاد آن را بزنید اما به روی شما باز نشود.
برای مثال اگر اولاد خوب می‌خواهید دعا کنید، اگر می‌خواهید باران نازل شود دعا کنید، اگر می‌خواهید بلا رفع شود دعا کنید، هر چیزی که می‌خواهید را با دعا بخواهید، خدا خودش دعوت کرده و می‌گوید بیایید دعا کنید، یعنی می‌گوید بیا درب خانه مرا بزن، مگر می‌شود خدا کسی را دعوت کند و در را به رویش باز نکند؟ حتی آدم‌ها هم این کار را نمی‌کنند که مهمان دعوت کنند و در را به رویش باز نکنند.
وقتی می‌خواهیم دعا کنیم یک نگاهی هم به خودمان بیندازیم، اگر خدای ناخواسته یک عمر مال حرام خوردیم، دعایمان مستجاب نمی‌شود، یا اگر قلبمان غافل باشد دعایمان مستجاب نمی‌شود، اگر درب خانه همه را بزنیم و نزد این فامیل و آن مسئول برویم، همه جا برویم و بعد که از همه جا ناامید شدیم با دلی که آمادگی ندارد نزد خدا برویم، مشخص است که چنین دعایی به استجابت نمی‌رسد و بالا نمی‌رود.
امیرالمؤمنین (ع) فرمود بهترین دعا آن دعایی است که از یک سینه پاک بیرون بیاید، سینه‌ای که پر از کینه باشد، سینه‌ای که دشمنی و عداوت بندگان خدا در آن باشد، سینه‌ای که شرک و قصد گناه در آن باشد، اگر با چنین سینه‌ای دعا کنیم به جایی نمی‌رسد.
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند با سینه پاک و قلب باتقوا دعا کنید تا به اجابت برسد، امام باقر (ع) نیز فرمودند 5 دعاست که خدا این‌ها را حتماً اجابت می‌کند، نخست دعای پیشوای عادل است که حتماً به اجابت می‌رسد، برای مثال اگر رهبر برای ما دعا کند به اجابت می‌رسد، یا برای مثال امام زمان (عج) که می‌آید تا همه عالم را به قسط و عدل مزین کند، ما کاری کنیم که امام زمان (عج) برای ما دعا کند زیرا دعای آن حضرت مستجاب است.
بنابراین اگر امام بر پا کننده قسط و عدل دعا کند، دعایش مستجاب می‌شود، دوم اینکه اگر به کسی ظلم شود و او نفرین کند که بگوید به من ظلم شده است، از نفرین این شخص باید ترسید، سوم اینکه اگر فرزند شایسته و صالح برای پدر و مادرش دعا کند، این دعا اجابت می‌شود، چهارم اگر پدر و مادر مؤمن برای فرزندشان دعا کنند، پنجم اینکه اگر مؤمنی برای مؤمن دیگر دعا کند اجابت می‌شود.
در روایات هم داریم که امام فرمود با زبانی دعا کنید که با آن گناه نکرده باشید، پرسیدند ما که یک زبان بیشتر نداریم، حضرت فرمود تو با زبانت برای برادر ایمانی خودت گناه و غیبت نکرده‌ای، او هم با زبانش برای تو گناه نکرده است، پس برای همدیگر دعا کنید.
مهم‌ترین دعایی که باید بکنیم «اهدنا الصراط المستقیم» است، یعنی دعا کنیم که خدایا ما را به راه راست هدایت کن، راه راست راه ولایت علی (ع) و اولاد اوست، این بهترین دعاست، اینکه بگوییم خدایا ما را از جهنم نجات بده، این بهترین دعاست.
یکی از فرصت‌های دعا شب‌های جمعه است، یکی دیگر از فرصت‌های دعا بعد از هر نماز است، یکی دیگر هم بعد از نمازهای ماه مبارک رمضان است، رسول خدا (ص) فرمودند دستتان را به دعا بلند کنید که خدا جواب دعای شما را خواهد داد.
ما خیلی دعاها کرده‌ایم که اجابت شده است، مرگ بر شوروی نفرینی بود که اجابت شد، مرگ بر آمریکا دعایی بود که اجابت شد، آمریکایی که یک زمانی می‌خواست همه عالم تحت اختیار او باشند، اکنون مدام بساطش جمع‌تر خواهد شد و به افول و سقوط نزدیک می‌شود، مرگ بر اسرائیل نیز در حال اجابت است، خیلی به اجابت این دعا نزدیک هستیم و ان‌شاءالله مرگ این رژیم غاصب را به زودی تماشا خواهیم کرد، مرگ بر منافقین نیز دعایی بود که اجابت شد و نسل منافقین در حال انقراض است.